مقیاس چیست – آشنایی با انواع مقیاس ها در نقشه برداری و کاربرد آنها

مقیاس چیست و انواع آن کدام است؟

مقیاس ها در نقشه برداری کارایی و کاربرد خاصی دارند، و بدون کمک گرفتن از آن ها نمی توان طرح ها و ترسیمات را به صورت واقعی روی زمین اجرا کرد یا برعکس نقشه های واقعی را روی کاغذ آورد، به صورت کلی تعریف آن را اینگونه می توان بیان کرد، مقیاس نقشه رابطه بین یک واحد طول روی نقشه و طول مربوطه روی زمین است. ما در ادامه این مطلب از مفاهیم مقیاس نقشه استفاده خواهیم کرد، بنابراین مطالعه دقیق این بخش به شما اطلاعات لازم در خصوص انواع مقیاس در نقشه برداری را خواهد داد.

در حقیقت ، نسبتی را نشان می دهد که فاصله بین دو نقطه روی نقشه تا فاصله بین نقاط مربوطه در زمین واقعی باشد. به عنوان مثال، اگر یک فاصله واقعی ۴۰۰ متر بر روی نقشه با فاصله ۴ سانتی‌متر نشان داده شود، مقیاس ۱۰۰۰ : ۱ است.

لازم بذکر حتی عکس های هوایی نیز دارای مقیاس مشخص می باشند.

مقیاس نقشه اغلب در زندگی واقعی استفاده می شوند زیرا بسیار دقیق هستند، برای درک اینکه مقیاس نقشه چیست، ابتدا چند طبقه‌بندی از نقشه ها و مقیاس های نقشه را مرور کنیم. طبق طبقه‌بندی معمول نقشه ها، حدود پنج نوع نقشه وجود دارد که قابل درک است. آنها نقشه های موضوعی، نقشه های کلی، نمودارهای ناوبری، نقشه های توپوگرافی، نقشه های سری، کاداستر و نقشه های معمولی هستند. انواع نمایش مقیاس نقشه در زیر بحث شده است.

با توجه به نیاز ما انسان ها، مقیاس ها در نقشه برداری می توانند متفاوت باشند، مقیاس های کوچک و مقیاس های بزرگ. مقیاس های کوچک مایل ها به اینچ و بزرگ مقیاس های اینچ تا مایل را نشان می دهند.

انواع مقیاس

معمولا مقیاس ها در نقشه برداری به ۳ دسته اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از:

1. مقیاس توصیفی
2. مقیاس خطی یا ترسیمی
3. مقیاس عددی

در این بخش می خواهیم تعریفی کوچک و دقیق از هر کدام از مقیاس ها در نقشه برداری بیان کنیم تا تفاوت بین آنها برای شما مشخص شود. احتمالا با برخی از آنها از قبل آشنا هستید و برخی دیگر را نمی شناسید، توصیه می کنم ادامه این مطلب را بخوانید.

تفاوت بین انواع مقیاس توصیفی، عددی و خطی یا ترسیمی

مقیاس عددی:

در واقع اکثر افراد از این مقیاس ها در نقشه برداری شناخت کافی دارند، این نوع ساده‌ترین نوع است که می شناسیم و در دروس راهنمایی و یا دبیرستان نیز به آن اشاره شده است. مقیاسی است که به شکل 1/N نشان داده می شود و N معین کننده اندازه های واقعی جسم و اندازه ترسیمی بر روی کاغذ است. به عنوان مثال:

 ۱ میلی‌متر ترسیم شده بر روی کاغذ برابر است با N متر واقعی بر روی زمین. این نوع بیشتر در مناطقی کاربرد دارد که از دارای سیستم متریک استفاده می کنند.

 مقیاس ها در نقشه برداری

مقیاس توصیفی:

توصیفی نیز از دیگر مقیاس ها در نقشه برداری است که هم کاربردی و هم مهم است. جالب است که به شکل گفتاری و در یک جمله کوتاه بیان می شود. شما می توانید نسبت طول یک خط بر روی نقشه ترسیمی و طول همان خط بر روی زمین را  به شکل گفتاری بیان کنید. به عنوان مثال:

مقیاس ۱۰۰۰/۱ به این شکل در مقیاس توصیفی بیان می شود  ” یک متر ترسیمی بر روی کاغذ برابر با  ۱ کیلومتر روی زمین می باشد ”

مقیاس خطی چیست:

مقیاس خطی یا ترسیمی معمولا در زیر نقشه ها و به شکل یک پاره خط رسم می شود که از چپ به راست درجه بندی خاصی دارد ممکن است با سایر مقیاس ها در نقشه برداری نیز دیده شود. مقیاس خطی یا ترسیمی به ما می گوید که فاصله ترسیمی نقشه نشان دهنده یک فاصله واقعی خاص روی زمین است.

دلیل تقسیم پاره خط به ۱۰ قسمت مساوی، این است که بتوانید اندازه های کوچکتر را به راحتی اندازه گیری کنید. مهمترین ویژگی این نوع مقیاس در مقایسه با دو مقیاس قبلی این است که اگر به هر دلیلی تغییری در چاپ نقشه ها ایجاد شود و مقیاس آنها به هم بریزد، پاره خط های موجود در نقشه نیز همزمان با آنها تغییر پیدا می کنند و شما به راحتی می توانید مقیاس واقعی را با اندازه گیری مقیاس خطی به دست آورید.

مقیاس ها در نقشه برداری چه کاربردی دارند؟

تا به حال فکر کرده اید که چرا ما انواع مختلفی از نقشه ها را داریم؟ ما نقشه هایی داریم که تمام قاره ها را نشان می دهد و نقشه هایی که همه خانه های یک شهر کوچک را نشان می دهد. ما نقشه هایی داریم که اطلاعات مربوط به افراد ساکن در آنجا، نحوه استفاده از زمین یا حتی غلظت یک گونه در معرض خطر را به ما نشان می دهد. بخش مهمی از نقشه مقیاس استفاده از آن است، اما این به نوع داده ای که می خواهیم بدانیم بستگی دارد.

مقیاس ها در نقشه برداری سه نوع است: مقیاس توصیفی، خطی یا ترسیمی و عددی. هر کدام عملکرد بسیار متفاوتی دارند، با این وجود هر سه نیز می توانند با هم کار کنند.

مقیاس های استفاده شده در نقشه برداری، که معمولاً در گوشه پایین صفحه نشان داده می شوند، از فاصله نسبی استفاده می کنند. شما نمی توانید انتظار داشته باشید که یک نقشه منطبق دقیق با چشم انداز باشد یا لازم است که کیلومترها کاغذ را باز کنید. با ایجاد یک تصویر کوچکتر از منظره واقعی، نقشه به ابزاری مفید تبدیل می شود. با این حال، روابط بین مکان های روی نقشه باید مطابق با واقعیت باشد. اینجاست که مقیاس ها در نقشه برداری وارد می شود تا به ما بگویید فاصله مشخصی از نقشه در فضای واقعی چیست.

نقشه ها در کنار مقیاس های کاربردی، نسخه های فشرده شده ای از دنیای واقعی هستند به این معنی که یک قطعه زمین بزرگ بر روی یک قطعه کاغذ یا پرونده دیجیتال کوچکتر ساخته می شود. مقیاس ها در نقشه برداری اغلب به عنوان نسبت بین اندازه دنیای واقعی و اندازه واحد در نقشه نشان داده می شود.

مقیاس به غیر از دنیای معماری و نقشه برداری، در صنایع مختلف نیز تاثیرگذار بوده و روز به روز بر اهمیت استفاده از آن در دنیا افزوده می شود.

بررسی انواع مقیاس نقشه؟

همانطور که گفته شد، رابطه بین فاصله روی نقشه و فاصله در زمین را مقیاس نقشه می گوییم. در واقع نقشه ای که با توجه به مقیاس بر روی کاغذ طراحی و ترسیم شده باشد، کپی دقیق از شی واقعی است، اما کوچکتر یا بزرگتر از جسم واقعی خواهد بود.

**  معمولا مقیاس ها در نقشه برداری به دو صورت کسری و یا به شکل ترسیمی به کار گرفته می شوند. توجه داشته باشید که برای نقشه های بزرگ باید از مقیاس عددی استفاده کنید و برای نقشه های کوچک نیز می توانید از مقیاس ترسیمی کمک بگیرید.

مقیاس ها در نقشه برداری از نظر اندازه به دسته تقسیم می شوند:

• مقیاس بزرگ
• مقیاس کوچک

 به عنوان مثال اگر مخرج کسر کوچک‌تر باشد،  به آن مقیاس بزرگ می گویند و برعکس اگر عدد مخرج بزرگتر باشد به آن مقیاس کوچک گفته می شود.

علاوه بر این مقیاس ها در نقشه برداری، از نظر کاربرد به دسته تقسیم می شوند:

• مقیاس عددی
• مقیاس ترسیمی

شما متناسب با نوع نقشه می توانید از مقیاس های بالا استفاده کنید. البته مقیاس ها و استفاده از آنها قانون خاص خود را دارند و در حوزه های مختلف نقشه برداری به کار گرفته می شوند. اگر یک نوع مقیاس به شما داده شود، باید بتوانید آن مقیاس را به هر دو مقیاس دیگر تبدیل کنید. این کار به برخی از تمرینات نیاز دارد که می توانید آنها را به راحتی یاد بگیرید.

مزیت های مهم مقیاس خطی و مقیاس ترسیمی چیست؟

مقیاس و طبقه‌بندی نقشه برای خواندن و تفسیر نقشه مهم است. مقیاس ها در نقشه برداری همیشه بر روی نقشه قید می شود تا بتوان آن را به راحتی تفسیر کرد. به طور کلی، مقیاس نقشه به عنوان نسبت فاصله نقشه به فاصله واقعی داده می شود. مقیاس های نقشه کمک می کند تا یک منطقه وسیع بر روی نقشه را در مقایسه با زمین نشان دهیم.

مقیاس خطی و ترسیمی از رایج ترین و مهمترین مقیاس ها در نقشه برداری است و به صورت کلی در سیستم نقشه برداری ما نیز وجود دارد. مهمترین مزیت مقیاس خطی و ترسیمی این است که به راحتی می توانید جزئیات بسیار مهم یک زمین، منطقه، ساختمان، سازه، مناطق جنگلی، کوه و … را بر روی نرم افزارهای کامپیوتری و یا بر روی کاغذ ترسیم و نگهداری کنید. یا این که به راحتی یک سازه را از روی مقیاس آن به شکل واقعی بر روی زمین بسیازید.

مقیاس ها در نقشه برداری کارایی زیادی دارند و کمک گرفتن از آنها کارها را آسان تر می کند. مقیاس، در تجزیه و تحلیل نقش ها اطلاعات خوبی به ما ارائه می دهد، به خصوص اگر مقیاس نقشه ها بزرگتر باشد می تواند  اطلاعات مفیدی به دست‌آورد. در حال حاضر سازمان های نقشه برداری موجود در کشور ما از مقیاس های واحدی در نقشه های خود استفاده می کنند.

مقیاس 1/2000 یعنی چه؟

مقیاس 1:2000 یعنی اندازه یک عارضه درون نقشه 2000 برابرر کوچکتر از اندازه واقعی است.

مقیاس 1/100 یعنی چه؟

یعنی اندازه یک عارضه روی نقشه ترسیم شده نسبت به اندازه واقعی عارضه یا جسم 100 برابر کوچکتر است.

منابع مورد استفاده:

1. https://www.werepairsdubai.com
2. https://www.slideshare.net

سوالات پر تکرار از مبحث مقیاس