خطوط منحنی میزان (contour line) چیست و نحوه ترسیم منحنی میزان

خطوط منحنی میزان چیست:

احتمال بارها با این واژه بخورد داشته اید و توضیحاتی در مورد آن بدانید.

اما هدف از این مقاله مقدمه ای برای آموزش های نحوه رسم منحنی میزان ها در نرم‌افزار های مختلف نقشه برداری می باشد.

همان طور قبلا در نقشه برداری توضیح داده شده است در نقشه برداری یک از اهداف نشان دادن عوارض در یک سطح دو بعدی می باشد.

حال باید به این مسئله توجه کرد که چگونه می توان ارتفا زمین یا پستی بلندی های ان را به درستی روی نقشه نمایش داد؟

برای این کار از خطوط استفاده می شود که تحت قوانین و قواعد خاصی دارای ارتفاع برابر می باشند.

هر منحنی میزان نشان دهنده یک سطح تراز می باشد.

اما این ارتفاعات بر یک مبنایی باید تعریف شده باشد یا راحتتر ارتفاع مبدا کجاست؟

البته لازم به ذکر است نقشه هایی همچون نقشه های هوایی منابع طبیعی کمی متفاوت از این نقشه ها است.

سطح مبنای ارتفاعات:

در کل باید بگویم در نقشه برداری سه نوع سطح وجود دارد.

1. سطح فیزیکی که تمام اندازه گیری ها رو ان انجام می شود.
2. سطح بیضوی که به عنوان یک مرجع سطحی است که محاسبات روی ان صورت می گیرد.
3. سطح ژئویید که مبنای ارتفاعی ما می باشد و ارتفاع خطوط منحنی میزان بر مبنای آن تعیین می شود.

ژئویید چیست:

اگر از خشک های زمین صرف نظر کنیم و زمین را به صورت فقط با اقیانوس ها در نظر بگیریم به سطح ژئویید می رسیم.

سطح ژئویید یک سطح فیزیکی می باشد و تعریف ریاضی ندارد.

این برخلاف بیضوی مرجع می باشد که سطحی کاملا ریاضی و محاسباتی است.

لازم به ذکر است که ژئویید سطحی است که در همه نقاط ان عمود بر شاغول می باشد.

سطوح تراز (سطوح هم پتانسیل):

طبق تاریف برخی منابع سطوح هم پتانسیل به سطوحی گفته  می شود که در تمام نقاطش بر راستای شاغول یعنی در راستای  برایند نیرو های وارده بر یک جسم عمود باشند را سطح هم تراز یا سطح هم پتانسیل می گویند.

صفحه ای را که بر سطح مماس باشد سطح افقی می گویند.

در نتیجه بی شمار سطح هم پتانسیل و سطح افقی وجود دارد که امروزه به سطوح تراز سطوح هم پتانسیل می گویند.

تعریفی بر سطوح هم پتانسیل:

سطحی که پتانسیل روی آن مقداری ثابت می باشد سطوح هم پتانسیل می گویند.

در واقع سطحی که معادله آن به شکل w(r)=const می باشد.

ویژگی های سطوح هم پتانسیل:

1. سطوح هم پتانسیل مانند پوسط پیاز می مانند،هیچگاه یکدیگر را قطع نمی کنند و همدیگر را در بر می گیرند.
2. این سطوح به هیچ عنوان شکسته نبوده و دارای پیویستگی می باشند.
3. دارای لبه های تیز نمی باشند: در واقع در دو نقطه مجاور بسیار نزدیک به هم صفحات مماس بر ان ها تفاوت بسیار کمی دارند.
4. شعاع انحنا  یک سطح هم تراز از نقطه به نقطه مجاور ان نمو کوچی دارد و تغییر چندانی نمی کند(البته به استثنا نقاط محدود)
5. دارای پستی و بلندی نمی باشند در واقع  این سطوح دائما محدب هستند.

انواع محنی میزان:

در آخر باید گفت خطوط  منحنی میزان به دو نوع اصلی و فرعی تقسیم می شوند.

این خطوط هم ارتفاع در فاصله های ارتفاعی مشخصی باید ترسیم شوند.

برای مثال خطوط منحنی میزان اصلی را در هر ۱۰ متر اختلاف ترسیم می کنیم و بین این دو خطوط منحنی میزان از خطوط هم ارتفاع یا منحنی میزان به فاصله یک متری استفاده می کنیم.

نکته قابل توجه این است که منظور از فاصله ده متری فاطله ارتفاعی یا اختلاف ارتفاع می باشد نه فاصله افقی بین دو نقطه.

ترسیم خطوط منحنی میزان (Contour lines):

در گذشته برای ترسیم خطوط منحنی میزان به روش دستی به صورت زیر عمل می کردند.

نقاط بردارشت شده از سطح زمین رو کاغذ ترسیم کرده با استفاده از درون یابی ارتفاع های بین نقاط موجود را روی کاغذ تعیین می کردند و مثلث بندی را انجام می دادند.

در نهایت نقاط هم ارتفاع را به هم متصل کرده و منحنی میزان ها به دست می آمد.

اما امروزه ترسیم خطوط هم ارتفاع به روش های اتوماتیک و با استفاده از نرم‌افزار های مختلف راحت تر، سریع تر و دقیق تر انجام می شود.

همانطور که در ابتدای این مقاله گفته شد هدف از ارائه این مقاله پپیش مقدمه ای برای آموزش نحوه ترسیم منحنی میزان ها در نرم‌افزار های مختلف نقشه برداری می باشد.

ما را همراهی نمایید.