دوربین تئودولیت که در انواع مختلفی عرضه می شود یکی از تجهیزات نقشه بردای است که برای سنجش زوایای عمودی و افقی در شبکات مثلثی شکل استفاده می شوند.
از جمله کاربردهای دوربین تئودولیت در رشته های عمران، نقشه برداری ومعماری می باشد.
از اسم های دیگر این دوربین می توان به دوربین مهندسی، دوربین زاویه یاب، دوربین طول یاب اشاره کرد که در ادامه اطلاعات تکمیلی در این باره را ارائه خواهیم داد با ما تا پایان این مطلب همراه شوید.
انواع دوربین تئودولیت
این دوربین ها در دو نوع، دیجیتال و مکانیکی وجود دارند.
اجزای دوربین تئودولیت
در ادامه به اجزای تئودولیت می پردازیم که عبارتند از:
- عدسی چشمی دوربین
- ترابراک
- دوربین
- پیچ های پایه
- محل وصل کردن وسایل روشنایی
- آینه انعکاس نور برای صفحه درجه بندی شده افقی
- آینه انعکاس نور برای صفحه درجه بندی شده قائم
- تراز استوانه ایی
- عدسی شیئی دوربین
- پیچ تنظیم میکرومتر اپتیکی
- میکروسکوپ قرائت زوایا
- صفحه مدرج قائم
- نشانه تعیین صفحه مدرج
- رینگ تنظیم تصویر
- پیچ حرکت افقی
- شاغول اپتیکی
- ضامن آزاد کردن آلیداد از پایه
- صفحه اتصال تئودولیت به سه‌پایه
- دستگیره حمل دوربین
کاربردهای دوربین تئودولیت
- پیاده‌سازی و برداشت درصد شیب
- پیاده کردن و برداشت زوایه های قائم
- تعیین راستا‌‌‌‌های شاقولی
- انجام عملیات پروفیل برداری
- پیاده کردن و برداشت زوایه های افقی
محورهای دوربین تئودولیت
انواع محورهای تئودولیت عبارتند از:
- KK’ که به محور چرخش دوربین اشاره دارد.
- VV’ که به آن محور اصلی یا محور قائم می گویند.
- LL’ که به محور تراز معروف است.
- ZZ’ که به آن محور کلیماسیون یا محور نوری دوربین نیز گفته می شود.
نحوه استفاده از دوربین تئودولیت
نحوه استفاده از دوربین تئودولیت برای قرائت زاوایای افق و قائم و برداشت توپوگرافی مطابق مراحل زیر انجام می شود.
- ابتدا باید سه‌پایه را برپا کنیم. برای این کار هر کدام از پایه ها باید به صورت یکسان از علامت نقطه استقرار قرار داشته باشند. البته باید پایه ها را به اندازه ای باز کنیم تا ارتفاع مناسب به همراه استقرار محکم حاصل شود. در این مرحله باید ترابراک سه‌پایه به صورتی باشد که در سانتراژ و تراز کردن دوربین، جابجایی و حرکت بسیار کمی را شاهد باشیم. در نهایت روی هر پایه به یک میزان فشار وارد می کنیم تا سه‌پایه در جای خود مستحکم و ثابت قرار گیرد.
- بعد از اینکه سه‌پایه برپا شد نیاز به نصب دوربین روی آن داریم. برای اینکار آلیداد را با 2 دست گرفته و روی ترابراک دوربین قرار می دهیم به صورتی که 2 گوشه از 3 گوشه ترابراک دستگاه روی ترابراک سه‌پایه منطبق شده باشد. در این حالت پیچ اتصال دستگاه به سه‌پایه را سفت می کنیم.
- در این مرحله نوبت به تراز کردن دوربین می رسد که در ابتدا تراز اولیه دستگاه توسط تراز کروی صورت می گیرد. برای این منظور به وسیله دو پیچ حباب کروی را در یک راستا تنظیم کرده و سپس با پیچ سوم انحراف حباب را از بین برده و تنظیم می کنیم که در نهایت برای تراز نهایی دستگاه با استفاده از تراز استوانه ای انجام می شود.
- بعد از اینکه دوربین تراز شد نیاز به سانتراژ کردن دوربین است که با استفاده از شاغول اپتیکی یا مکانیکی انجام می شود. برای این منظور رتیکول را روی میخ بنچمارک منطبق می کنیم.
- برای اینکه تار رتیکول با وضوح کامل دیده شود تارگت یا قراولروی به یک نقطه نیاز است. برای این منظور تار رتیکول را به یک زمینه روشن یا به آسمان قراولروی می کنیم و با استفاده از پیچ وضوح چشمی میزان وضوح تار رتیکول را تنظیم می کنیم.
- در این مرحله اعداد زوایا را با استفاده از آینه و منعکس کردن نور به صفحه اعداد قرائت می کنیم که دو حرف V و H که به صورت 360 واحد درجه یا 400 واحد گرادیان به شکل نواری تعبیه شده است.
- در این قسمت با تنظیم لمب برای بستن زوایه روی یک امتداد تارگت می کنیم که برای اینکار به وسیله میکرومتر میزان امتداد را تنظیم می کنیم تا قرائت اعداد انجام شود.
- نوبت کار تاکئومتری(اندازه گیری صحیح) است به همین خاطر نیاز دوتار چپ و راست یا بالا و پایین برای پیدا کردن فاصله مایل از قرائت خواهیم داشت که طبق فرمول D = K × L + C به دست می آید:
L: اختلاف اعداد دو تار
K: ضریب استادیمتری دستگاه
C: مقدار ثابت دستگاه
نکات مهم برای استفاده از دوربین نقشه برداری تئودولیت
- از استفاده طولانی مدت زیر نور مستفیم خورشید اجتناب کنید برای اینکار از چتر نقشه برداری حتما بهره‌مند شوید.
- از حمل کردن دوربین زمانی که بر روی سه‌پایه نصب شده اجتناب کنید چرا که باعث برهم خوردن تعادل و شکستن بست سه‌پایه می شود.
- در مواقعی که آلیداد قفل شده است از چرخاندن آن اجتناب کنید.
- برای تمیز کردن بدنه تئودولیت از پنبه استفاده کنید البته برای تمیز کردن لنز و نمایشگر از دستمال عینک باید استفاده کنید همچنین برای تمیز کردن جعبه دوربین و سه‌پایه از دستمال کمی نم دار استفاده کنید.
- برای اینکه باتری های دوربین تئودولیت دیجیتال به خوبی شارژ شوند باید از شارژر با جریان ولتاژ مناسب باید استفاده کنید و طولانی مدت باتری در دوربین نگه داشته نشود و حتی الامکان از خالی شدن کامل باتری خودداری کنید.
- اگر دوربین در جعبه مرطوب شد آن را با یک دستمال نخی، پاک کنید و در محیط بیرون قرار دهید تا رطوبت دستگاه خشک شود. در این شرایط از خشک کردن دستگاه به وسیله سشوار و پمپ باد اجتناب کنید.
- در نهایت بعد از اتمام کار با دوربین حتی الامکان آن را با دستمال گردگیری که در جعبه وجود دارد غبارروبی کنید سپس آن را داخل جعبه قرار دهید.
خطاهای دوربین تئودولیت
- خطای کلیماسیون
- خطای قرائت
- خطای تقسیمات لمب افقی
- خطای عدم تراز کردن
- خطای پارالاکس.
- خطای عدم مرکزیت لمب افقی
- خطای نشانه روی
- خطای سانتراژ
- خطای عدم کالیبراسیون
